Univerzitetski klinički centa Tuzla je zvanično verificirana ustanova od Ministarstva zdravstva Federacije Bosne i Hercegovine, za tipizaciju, eksplantaciju i transplantaciju tkiva i organa. To je postignuto zahvaljujući dobro educiranim timovima, dobroj organizaciji i materijalno tehničkoj opremljenosti, što su to uslovi bez kojih bi bilo nemoguće realizovati transplant program.U UKC Tuzla danas se izvode: kadaverične transplantacije bubrega, jetre i rožnica, alogena i autologna transplantacija matičnih ćelija hematopoeze (koštane srži) i transplantacije jetre i bubrega sa živih davalaca. Ovaj vid liječenja primjenjuje se u Univerzitetskom kliničkom centru Tuzla od septembra 1999. godine kada je izvršena prva transplantacija bubrega sa živog srodnika.
Transplantacija bubrega
Nakon urađenih priprema i stvorenih svih tehničko-tehnoloških i kadrovskih predpostavki u Univerzitetskom kliničkom centru Tuzla, 15.septembra 1999. godine urađene su prve transplantacije bubrega. Projekat je realizovan u saradnji sa transplantolozima iz AKH Beča, iz Austrije, posebno prof.dr Ferdinandom Müllbaherom. Do danas se ovaj projekat kontinuirano provodi i obavljeno je (do juna 2016.godine) ukupno 169 transplantacije bubrega, od čega 141 živih srodničkih, 1 nesrodnička transplantacija bubrega i 27 kadaveričnih transplantacija bubrega. Važno je istaći i činjenicu da se u JZU UKC Tuzla redovno kontrolišu i liječe pacijenati sa transplantiranim bubrezima, među kojima i pacijenati kojima su transplantacije bubrega obavljene u drugim centrima. Uspjeh transplantacije može se procijeniti najmeritornijim statističkim postupkom, procjenom preživljavanja bolesnika i presađenog organa, Caplan-Meyer-ovom krivom, i prema toj analizi naši rezultati su unutar procentualnog raspona rezultata svih poznatih svjetskih centara.
U decembru 2009. godine, urađena je prva transplantacija bubrega kod visoko senzibiliziranog pacijenta, koja je zahtijevala posebnu pripremu i primjenu sofisticiranih protokola u pripremi i imunosupresivnoj terapiji, kao i nesrodna transplantacija, u okviru koje je bračni drug dao organ supružniku. To je rizična transplantacija jer ne postoji tkivna podudarnost što takođe zahtijeva specifičan proceduralni i protokolarni pristup. Prema našim saznanjima, takva transplantacija nije rađena u zemljama regiona. Petogodišnje preživljavanje pacijenta i grafta je preko 71,5% izračunato po kriterijima primjenljivim u referentnim svijetskim centrima i u okviru je statističkih pokazatelja u svijetskim centrima.
Kadaverična transplantacija organa
U 2006.godini, počeo projekat kadaverične transplantacije organa timskim pristupom stručnog kadra u Univerzitetskom kliničkom centru Tuzla. Do sada je, (juni 2016.godine) u okviru kadaveričnih donacija obavljeno 75 transplantacija organa (27 bubrega, 20 jetri i 28 rožnica).
Prva kadaverična transplantacija u UKC Tuzla urađena je 21. juna 2006. u saradnji sa stručnjacima iz KB Merkur Zagreb (prof. dr Blaženka Hofman, dr Branislav Kocman, dr Andrija Škopljanac i dr Majda Buhin), kada su transplantirani dva bubrega i jetra. Druga je kadaverična transplantacija, 2 bubrega, urađena 19.jula 2006.godine, treća 28.maja 2007.godine kada su transplantirani bubrezi, jetra i rožnice, a 28 i 29. maja 2008.godine i u decembru 2008. godine, četvrta i peta transplantacija u okviru kojih je transplantirano tri bubrega, četiri rožnice i dvije jetre. Šesta transplantacija organa urađena je 28. i 29.03.2010. godine, u okviru koje su transplantirani dva bubrega, dvije rožnice i jetra.U 2012.godini provedene su aktivnosti na programu transplantacije organa, i to 06.04.2012. godine u saradnji timova Univerzitetskog kliničkog centra Tuzla i Kliničkog centra Univerziteta u Sarajevu, te uz superviziju Dr.med.sci. Stipislava Jadrijevića, iz KB Merkur iz Zagreba obavljene su eksplantacija i transplantacija bubrega, jetre i rožnica. U sarajevskom centru transplantirani su bubrezi i rožnice, a multidisciplinarni tuzlanski tim obavio je presađivanje jetre. Iste godine, 19.05.2012., obavljena je kadaverična donacija 5 organa. 2.9.2014. godine obavljena je eksplantacija organa u KB Zenica, a svih 5 organa transplantirano u JZU UKC Tuzla, 30. i 31.10.2014.godine uspješno je obavljena transplantacija 5 organa, te 26.11.2014. godine transplantirane su u Tuzli rožnice. U dane, 15. i 16.02.2015.godine donirani su organi (dva bubrega, dvije rožnice i jetra) eksplantirani u KBZ Zenica, a donirani organi transplantirani pacijentima u JZU UKC Tuzla.
Veoma je važno razvijati transplantacijski program u Bosni i Hercegovini, odnosno razvijati svijest kod ljudi, činjenicu da ćemo darivanjem organa spasiti nečiji život.
Transplantacija jetre sa živog davaoca
Transplantacija jetre sa živog davaoca obavljena je u JZU UKC Tuzla u decembru 2006.godine. To je prva transplantacija jetre, u kojoj je majka donirala dio jetre devetogodišnjoj kćerki. Poduhvat su izveli stručnjaci UKC Tuzla u saradnji sa Kliničkom bolnicom „Merkur“ iz Zagreba. Poslije toga, urađene su i još dvije transplantacije jetre sa živih davalaca.
O transplantaciji ili presađivanju jetre
Transplantacija ili presađivanje jetre je metoda liječenja akutnog ili hroničnog zatajenja jetre. Ponekad je to jedina metoda liječenja za bolesnike u završnom stadiju bolesti jetre. Uspješna transplantacija omogućava novi život, ali i bolju kvalitetu života pa se mnogi mogu vratiti normalnim životnim i radnim aktivnostima. Dvije su osnovne vrste transplantacije jetre: kadaverična, kad je jetra dobivena od moždano mrtvog čovjeka i “living donor”, kad se dio jetre uzme od živog davatelja i presadi primatelju. Postoji i “split liver” transplantacija, kad se jetra donora podijeli na dva dijela i presadi dvojici primatelja.
Alogene i autologne transplantacije matičnih ćelija hematopoeze (koštane srži)
Od 2004. godine provodi se, u Univerzitetskom kliničkom centru Tuzla liječenje primjenom autologne i alogene transplantacije matičnih ćelija hematopoeze, kao najspecijalizovanijim modalitetom liječenja malignih i nemalignih hematoloških oboljenja koje poznaje današnja savremena medicina. UKC Tuzla je jedini centar u Bosni i Hercegovini u kojem se obavlaju transplantacije matičnih ćelija hematopoeze. Do maja 2016.godine, ukupno je urađeno 107 transplantacija matičnih ćelija, od čega 90 autolognih i 17 alogenih transplantacija matičnih ćelija hematopoeze.
Kod autologne transplantacije matičnih ćelija hematopoeze za mijelotransfuziju koriste se vlastite matične ćelije pacijenta koje se “prikupljaju” u momentu kada se bolest uvede u stanje kompletne ili stanje visoke parcijalne remisije, a nakon jatrogeno izazvane aplazije koštane srži. Ova procedura je vrlo zahtjevna i u tehničko-tehnološkom smislu. Riječ je o procesu u okviru koga se uz pomoć savremene opreme izdvajaju CD34+ ćelije (matične ćelije) pacijenta, koje se kriokonzerviraju (zalede) i čuvaju u Poliklinici za transfuzologiju UKC Tuzla do momenta transplantacije matičnih ćelija hematopoeze.
Kada je u pitanju alogena transplantacija matičnih ćelija hematopoeze osnovni uslov za njenu primjenu je potpuna HLA podudarnost pacijenta (primaoca) i donora (davaoca) i to na visokom nivou rezolucije. Davaoci matičnih ćelija su u najbližoj srodničkoj vezi sa pacijentom (rođena braća i sestre), a vjerovatnoća da su dva rođena brata odnosno rođeni brat i sestra HLA podudarni je 25%. Tim za transplantaciju matičnih ćelija hematopoeze čine specijalisti hematologije, transfuziologije, patologije, imunologije, mikrobiologije, molekularne biologije, radioterapije, klinički farmakolog, kao i medicinske sestre-tehničari i svi su oni jednako zaslužni za uspjeh tranpslatnacije. Transplantacija matičnih ćelija hematopoeze je visokosofisticiran modalitet liječenja koji može dovesti do izliječenja brojnih hematoloških i nehematoloških, malignih i nemalignih oboljenja gdje je konvencionalna terapija insuficijentna.
Alogenu transplantaciju koštane srži u UKC Tuzla uradio je tim ljekara na čelu sa prof. dr. Milomirom Maleševićem (VMA Beograd) prvi puta 17. jula 2004.godine. Autologna transplantacija koštane srži urađena je prvi puta u JZU UKC Tuzla 25. decembra 2004.godine u JZU UKC Tuzla.
Otvoren novi izolacioni blok na Odjeljenju za hematologiju na Klinici za ongologiju, hematologiju i radioterapiju
U cilju poboljšanja usluga za pacijente, na Odjeljenju hematologije Klinike za onkologiju, hematogiju i radioterapiju Univerzitetskog kliničkog centra Tuzla, u julu 2014. godine, su otvorene dvije nove izolacione sobe. Otvaranjem novog izolacionog bloka, koji sadrži predsoblje sa radnim pultom i 2 sobe opremljene klima uređajem sa sterilizacijom zraka, pacijenti, čije liječenje zahtjeva specifičan pristup i duži vremenski period oporavka, od sada će se liječiti u modernim i prilagođenim prostorijama, što će svakako poboljšati nivo zdravstvene usluge koju UKC Tuzla pruža u ovoj oblasti. U cilju proširenja kapaciteta Odjeljenja za hematologiju opremljene su dvije izolacione sobe sa pozitivnim pritiskom i visoko efikasnom filtracijom čestica zraka (HEPA filteri). Sobe posjeduju HEPA filtere i kvarcne lampe, što znači da u sobu ulazi sterilan zrak, a svi predmeti u sobi, pa čak i lične stvari pacijenta, kao što su knjige, mobitel i slično podvrgava se zracima kvarcne lampe. U ovim sobama je zabranjeno otvaranje prozora ili izlaženje na balkon, a osoblje koje radi sa pacijentom mora biti obućeno u sterine mantile i kaljače.